Tomoë

Ikuspegi panoramikodun abentura epikoak baino gehiago

• Harriet argitaletxeak zazpi album berri kaleratuz bukatuko du urtea.  Azken bi urteetan diferentzi handiz  album gehien kaleratu dituen editorea Harriet ediciones izan da, eta euskal komikigintza osoaren historian epe oso labur batean argitaletxe emankorrena izatera iritsi da. Aurten editatutako komiki bikain bat aukeratu dugu ondorengo lerroetan aztertzeko. Tomoë
• Jack Manini gidoigileak fikzio istorio bat benetako historiaren barne kokatu du. Komikia komikia denenetik asmatutako formula da, milaka aldiz frantses formatuko albumetan erabilia izan dena. Hau honela bada,   historia eta istorioaren arteko mugak irakurleak berak bereizi beharko ditu. Baina “behar” esan dugu? Ez,ez da beharrezkoa eta irakurleak jakina, ondo jositako trama bat jarraitzea besterik ez du nahi izango, seguruenik. Informazio osoago bat jasotzeko atzekaldeko dossierrera jotzea besterik ez du behar.

Letra handiz idatzitako historia kasu honetan XV. mendeko Japoniara garamatza, Inperioko hiriburua den Kiotora hain zuzen, Japoniako historiak izan duen garairik ekaiztsuenaren atarira.  Orduko agintari militar nagusia Xoguna zen, aspaldian sortutako titulua eta teorian Enperadorearen zerbitzura zegoen kargua, baina mendeen poderioz erabateko botere politikoa bere gain hartu zuena. Baina hala ere leinu boteretsuen tirabirek Xoguna kolokan jarri zuten XV. mendearen hastapenetan eta komikiaren bigarren atalean azaltzen denez gatazkok Xogunatoaren amaiera ere ekarri zuten. Komikiaren bigarren ataleko kontuak hemen azaltzea ez da spoiler lanetan ibiltzeagatik, jakina,  komikiaren trama, letra txikitan saretzen den idatzitako istorioa, askoz eta  konplexuago eta aberatsagoa baita. Beraz komikia zabaltzea eta astiro eta ondo irakurtzea merezi du. 

Ez da beharrezko historia edo istorioa, eta bien arteko bereizketa eta loturen arteko gora-beherataz gehiegi mintzatzea beraz, Tieko ilustratzailearen marraztutako bineta eder eta zehatzez gozatzeko. Tieko okzitaniar marrazkilaria, estiloaren aldetik album frantses errealistaren norabidean kokatzen da bete-betean, hala ere, Japoniako marrazketa tradizionaleko zenbait ezaugarrietan arreta jarri du, izan ere zertzelada nipondar txikiz zipriztindu du albumaren hainbat orri. Zer esanik ez azalean erabili duen olatuaren gaiari buruz. Olatu erraldoi baten itzalean kokatu ditu komiki honetako protagonista den Tomoë eta honen antagonista den Yoshinaka pirata, azken hau bigarren plano batean. Olatuaren irudia Kanagawak olatu handiaren erreplika zehatza dugu. Gaur egun  ikonikoa bihurtu den olatua XIX. mendean sortu zuen artista japoniar batek, Hokusaik, ez da beraz komikiaren narrazioa girotuta dagoen garaikoa, baina Japoniako tradizioan txertatutako indar handiko elementu bat izanik, egileek naturaltasunez erabili dute. Komikien historian, hala ere, ez da  Hokusairen irudi bat eszena apaingarri gisa erabiltzen den lehen aldia, Hergé berak erabili baitzuen aspaldi maisu-lantzat jotzen  duten Loto urdina albumaren barne (opio erretzeko aretoko hormetako batean).   

Tiekok marrazkeran erakusten duen maisutasuna goia jotzen du akzio irudietan, batez ere taldekoetan, komikian zehar hain ugariak diren bineta panoramiko zabal eta zapaletan. Eta Japoniako manga klasikoaren aurrean Europako BDak abantailarik badauka hauxe da nagusietako bat, binetak antolatzeko espazioaren zabalerak egileei eskaintzen dien askatasuna.

 Marrazkilariaren trebezia erakusteko aukera ugari eskaintzen ditu Jack Maniniren gidoiak, batez ere goreneko une epikoetan. Une epikoak eta une fantastikoak  uztartzen dira beste momentu batzuetan, naturaz gaindiko indarrek istorioaren norabidea aldatzen dutenean, adibidez, Eguzki Jainkosaren brontzesko ispilu magikoaren lapurketa gertatzen denean. Yata No Kagami izeneko ispilua japoniar inperio-etxeko sinboloa da eta lapurraren gainean erortzen da bapatean ispiluaren madarikazioa.  Hala ere, orriari buelta eman, eta gure begietarako oparia, xehetasun osoz marrazturik akaso komikiaren orri ederrenak aurkitzen ditugu . Erabakigarria izango den batailaren aurreko unea da, epika fantastikoa umore errealista puntu batekin ontzen da, borroketan zaildutako gudaria kaka-aldian denen begibistan agertzen denean.  Irakurketan aurrera eginez nekazarienganako nobleek zeukaten mespretxua garbi adierazten duen pasartea dator. Beraz Tomoë abentura hutsa baino gehiago dela konfirmaturik dago,  ikuspegi zabaleko abentura epiko eta ederraren albotik badabil jira biran bigarren kontakizun bat, gizakia bere arruntasunean deskribatzen duena. 

Tomoë,  Harriet Edicionesen standean aurkituko duzue Durangoko azokan azken urteetan argitaratutako bere nebarreben parean.

Advertisements

Maria Zugarramurdikoa

Adur Larrearen komiki berri bat, Miren Mindegiaren gidoiarekin, aurkeztuko da Komikigunean azaroaren 29an

Komikigunetik bidali digute albistea. Azaroaren 29an 18:00tan, Komikigunean bertan, Adur Larrearen azken lana aurkeztuko dute. Oraingo honetan Miren Mindegia kazetariaren gidoia izango da komikiaren ardatza .

“Adur Larrea komikigilearen lan berria da honakoa, gidoia Miren Mindegiak burutu du. Nabarraldek Euskal Herriko historia gaitzat hartuta argitaratzen duen formatu honetako bigarren alea izango da. Lehen alea Angel Rekaldek idatzi eta Joseba Larratxek marraztu zuen ‘Eneko Aritza, lehen errege baskoia’ izan zen. Euskaraz zein gazteleraz, honelaxe azaldu digu Nabarraldek komikiaren gaia zein izango den:‘Mamu bat dabil Europan barrena. Sorginkeriaren mamua. Jaunaren 1609ko urtean, Pierre De Lancre inkisidoreak, d’Amou eta Urtubiako jaunek eskatuta, sorgin epaiketa eta erreketa oldeari hasiera eman zion Lapurdiko kostaldean. Albako dukearen eskuetan eroritako Nafarroako Erresuma konkistatu berrian, herritar oldarrek ez zieten agintari berriei men egiten. Norbaitek, herritar horiek makurtzeko zigor bat ezartzea onuragarria izanen litzakeela pentsatu zuen. Eta izua, Nafarroako bazter guztietan hedatu zen: Bargotako apaiza ere epaitegietara eraman zuten, bere kaparekin sorginkeriak egin zitzakelakoan; Vianako Endregoto itsuari nekromantzia egotzi zioten… Zugarramurdiko herrian, Del Valle inkisidoreak sorginkeriaren delirioa nafar emakumeen hantustea zapuzteko baliatu zuen, euren gorputzak sutara eramanez.’”

Hemen da Migel Marmol

Hemen da Migel Marmol. Hainbat urteren osteko lanaren buruan Dani Fano ilustratzaileak  zabaldu zituen Getxoko azokaren aterpean inprentatik heldu berri ziren kartoizko kutxak, eta bat-batean airean zabaldu zen paper  eta tintaren usain paregabea. Eta han zegoen Migel Marmol, komikiaren pleguetan, eta hemen dugu Migel Marmol, gure artean.

Baina nor da Migel Marmol? 1930. urtean El Salvadorreko Alderdi Komunistaren sortzaileetako bat bera izan zen. Bi urte geroago El Salvadorreko mendebaldean, lurjabe handien kafe-sailetan batez ere, nekazari indigenen eskualdean sekulako altxamendua sustatu zuen Alderdiak, baina altxamenduaren porrotak errepresio bortitza ekarri zuen ondoren. Indigenen kontrako benetako sarraskia burutu zuen gobernuak. Matxinatu ziren gehienak eta matxinatu ez zirenak ere,  garbituak izan ziren. Alderdi Komunistako koadroek ere larrutik ordaindu zuten euren esku-hartzea. 1932 urte beltza izan zen El Salvadorreko iraultzaileentzat, Migel Marmolentzat ere bai, fusilatua izan baitzen. Komikiaren narrazio maila beti bikaina den arren, bikaintasunaren maila goratu egiten du Dani Fanok kapitulu honetan eta sokatik zintzilik ageri den nekazari buruzagiaren irudia sinez da hunkigarria. Baina komikiaren protagonista, Migel Marmol, fusilamendutik bizirik irten zen, liburuaren tituluak aditzera ematen duenez, hura izan  baitzen Marmolen jaiotzetan seigarrena eta Alderdia berrantolatzen aurrera segitu zuen…  borrokan estutasunean, baina bizipozez gainezka beti.

Eta Migel Marmolekin batera heldu dira ere aspaldiko idazle batzuen oihartzunak: Eduarno Galeano, Roque Dalton… Heldu da mapetan gutxi batzuek baino koka dezaketen herrialdearen izena, El Salvador, eta pakete berean heldu dira Guatemala eta Honduras ere, azken batean eskualde osoaren kronika eraikitzen baita, kapituluz kapitulu, eleberri grafiko sendo honetan. Are gehiago, esango nuke XX. mendeko mundu-kronika bat ere badela komikia, gure historia Europa eta Ipar Ameriketako sarraila-zulotik begiratzeko ohituegiak bait gaude, jakin dezagun jakin ordea, badirela beste sarraila asko iragana zabaldu eta ulertzeko.

Sendotasuna aipatu dugu gorago. Sendoa da narrazioa, logikoa, ondo ordenatua, dokumentazioz ondo hornitua, ez lar eta ez gutxi, behar dena baino erakutsiz, ez da galtzerik mailaz maila gora doan narrazioaren eskaileran. Agerikoa da San Salvadorreko Hitzaren eta Irudiaren Museoaren aldetik jasotako laguntza probetxuzkoa eta ezin bestekoa izan dela komikiaren egikeran. Zalantzarik izatekotan gainera, aukera du irakurleak atzekaldeko gida onomastikoan kontsulta egiteko. El Salvadorreko historian mugarri esanguratsuak izan dira gidan ageri diren pertsonaiak eta nabarmena da alde hau ere komikiaren egileak maitasun pazientziatsuz eta arreta guztia jarriz  konposatu duela. Biografia bakoitza El Salvadorreko iraganera begira dagoen lehio berri bat da.

Azken hamarkadetan ez-fikzioaren lurretan gero eta maizago barneratuz ibili da komikigintza. Kazetaritza, filosofia, historiaren mugak zeharkatu ditu behin eta berriro emaitza hibridoak sortuz. Erabateko sailkapenak zaildu egin dira eta esku artean darabilgun liburua esandakoaren adibide garbia da. Migel Marmolen Hamaika eta bat jaiotzak komikia izan arren, komiki huts eta ederra, mereziko luke duda barik El Salvadorreko historia liburu onenen artean apaletan leku bat izatea.

Bere osotasunean zein binetaz bineta, orriz orri, plantxaz plantxa (banaka edo binaka),  gozamen estetikorako aukera paregabea da liburua. Dani Fanoren grafismoa komiki errealistaren korronte oparora garamatza, baina baditu  bere marrazkerak sano pertsonalak diren ezaugarriak. Pertsonaien bisaiak lantzeko era adibidez, karikaturatik gertu ibili arren, indar handiko pertsonaiak sortuz, ez da komiki-karikatura hutsean sekula erortzen, eta frogatzeko hor daude bineta-atzeak, dekoratuak, paisaiak, animaliak, landareak… zehaztasun eta fintasun osoz marraztuak. Eta beste horrenbeste esan behar giza gorputz-jarrera bihurrienak irudikatzeko duen erraztasunari buruz.

Baina errealismoaren korrontean kokaturik ere, ez dauka egileak binetak gehiegi errekargatzeko joerarik, errealismoa bai, baina errealismo garbirako joera da nagusia, eta ondo aukeratutako elementuz osatzen dira binetak.

Akabatzeko. Liburua jatorriz gazteleraz idatzia izan da, baina momenturo aldamenean Koldo Izagirre idazle ezaguna izan du Danik, euskarazko bertsioa itzulpen soila izan ez zedin. Eta hizkuntzaren aldetik ere maila bikaina eman du Migel Marmolen hamaika eta bat jaiotzak. 

 

Eta orain hemen hago Migel , gure artean, beti tarrapataka bizi beharrak amaitu dira. Azkenean atseden pixka bat hartu ahal izango duk maisulana den komikiaren epeletan.

Eider Rodriguez eta Santa Familia komikiarentzat Euskadi Saria

Eider Rodriguezek eskuratu du Euskarazko Haur eta Gazte Literaturako 2018ko Euskadi Literatura saria Santa Familia lanari esker. Duela bi aste jakinarazi zuten Eiderrentzat izango zela Euskarazko Iiteraturako Euskadi saria  Bihotz handiegia liburuarengatik. Orain bigarren saria lortu du Julen Ribas marrazkilariarekin ondu zuen komikiagatik. Zorionak Eider eta zorionak ere Julen Ribas eta Xabiroi proiektua bultzatzen eta sostengatzen duen  lantalde osoari!

© Xabiroi

3, 2, 1… Getxo!!

Ostiral honetan Getxoko Komiki Azokaren edizio berri bat ospatuko da, hamazazpigarren edizioa izango da aurtengo.  Urriaren 19tik 21era binetaren munduaren zerikusia daukaten liburu-denda, argitaletxe, merchandising-denda eta fanzineen salmenta-guneak kokatuko dira Areetako karpan.

Camille Jourdy, Jason Lutes, Javier Pulido edo Nazario bezalako atzerriko gonbidatu ospetsuak izango ditugu bertan. Azpimarratzekoa  Nazario komikigile espainiarrak jasoko duen omenaldia. Kontrakulturaren bide bihurgunetsuetan barrena ibilitako egile handia dugu Nazario.  

Baina lerroburuetan, ez dakigu zergatik, agertzen ez diren egileak ere izango dira Getxon. Lerroburuetan ez, baina Getxoko Komiki Azoka azken urteetan gehien auspotzen duten egileak berriro ere Xabiroi standaren inguruan bilduko dira.

Urtero legez Dani Fano arduratuko da Ikastolen Elkarteak sostengatzen duen standaren antolaketa lanarekin. Dani Fanoren jarraitzaileek badute aurten gainera pozteko beste arrazoi bat,  inoiz osatu duen lanik borobil eta mardulenarekin baitator Getxoko plazara, Migel Marmolen hamaika eta bat jaiotzak. Xabiroi edo liburuaren editorea izan den Astiberri argitaletxeko mahaietan erosteko aukera izango duzue.

Udazkeneko bigarren nobedade galant bat argitaratzen du Xabiroik, Haur Besoetakoa saileko bigarren albuma: Paristik datorren artista. Egileetariko bat larunbatean eta baita igandean sinatzen izango duzue Xabiroieneko standean, Sanvi marrazkilaria hain zuzen. Belatz ilustratzaileak Lucio Urtubia ekintzailearen bizitza biltzen duen eleberri grafikoarekin parajetuko da Getxora.  Aurtengo nobedade arrakastatsuenetako bat izanik larunbatean izango duzue egun osoz Getxoko standean.

Bestalde Asiskok inprentan liburu berri bat prest duen arren, AztiHitzak,  ez du lortu Getxoko azokara garaiz heltzea (kontuan hartu behar Getxoko azokaren datak aurreratu izanaren ondorioetako bat hau dela) baina  Durangokorako bai ziurtatu duela iruindarrak bere presentzia.

Eta Getxoko azokarekin jarraituz han izango dira ere Julen Ribas Guillermo Gonzalez, Adur Larrea, Iñaki Holgado, Zaldieroa… gure komikigintzaren ordezkaritza bikainena eta arkatzak zorrotz liburuak sinatzeko prest izango dira guztiak beti bezala Xabiroiko standean (hemen behean dituzue sinatze txandak).

Harriet argitaletxea ere, prest izango da aurretik Komikerin iragarri genituen liburu berriekin. Kalean dira Tomoë, Hasiera berri bat eta Mutuaren hitza.  (Atxikituriko loturan aurkitu dituzue xehetasun gehiago).

Azkenik, aurten zoritxarrez Luterl taldeko lagunek, agenda arazoak tarteko, standik jarriko ez dutela azaldu digute, baina bertatik bisitan behintzat pasatuko direla ziurtatu dute.

 

 

Esne oneko komikiak

Esne eta esnekien ekoizleak dira Leaburuko Mahala etxekoak. Orain komiki ekoizleak ere bihurtu dira. Mahala etxearen filosofiaren oinarrian bertako kontsumoa sustatzea eta bezeroei ahalik eta produkturik naturalenak eta berme osokoak ematea da. Webgune dotore bat baliatuz euren produktu eta zerbitzuen berri ematen dute. Orain webgunean jarraipena izango duen komiki baten lehen atala txertatu dute , komikia marketinerako tresna baliotsua izan daitekeela erakutsiz. Txekor bat da istorioaren protagonista, Mahalen eta komikiaren sortzailea Alai Zubimendi dugu.

Istorioaren lehen atala irakurtzeko hemen jartzen lotura:  http://mahala.eus/mahalen-1-atala/

Komiki korapiloak

Mikrokosmosa eta makrokosmosa, unibertsoa eta atomoa, lurra eta itsasoa, bizitza eta heriotza, soka bereko muturrak alegia,  hartu dituzte liburu honetako egileek eta zast! lastegia izena duen marinel troinua erabiliz, muturrok estu lotu dituzte. Eta sokan loturik  zintzilik ipuin grafikoak geratu dira. Zazpi guztira, zazpi mikro ipuin (edo makro, segun eta gaiari nondik heltzen diogun). Hauek dira: Azken balea, Lastegia, Arrisku kirola, Telmo pirata, Nicolino biolinjolea, Garaipen beltza, Arte muga, Hitzak eta zirriborroak.

Ipuin laburrak baina ipuin indartsuak. Jon Mikel Udakiolak  diseinatutako istorioak daude oinarrian eta Xabier Etxeberriak egokitu ditu testuak eta elkarrizketak, bestalde, bere anaia Martinek hainbat poemekin liburua borobildu du. Udakiolak  grafikoki bikain irudikatu ditu liburuen atal ezberdinak, istorio bakoitzerako estilo ezberdin bat erabiliz. Koloreen tratamendua ere ezberdina da ipuin bakoitzeko. Kolore urdin-arreak  lastegia izeneko istorio arras goibelerako, kolore biziak, aldiz, Arrisku kirola izeneko akzio kontakizunean. Hopper pintorearen estiloa imitatzeko ausardia izan du Arte lana izeneko ipuinean. Kasu honetan egile amerikarraren “The Martha McKeen of Wellfleet” margolana komiki bihurtu dute egileek. Lan honen azken globoan esaten denarekin bat gatoz, 7 korapilo liburu osoaren filosofia laburbiltzen duelako: “…bizitzaren zenbait garaitan geure mugak gainditu eta artistikoki garatu ahal izateko  bestelako  esperientziak aurkitzera  bultzatuko gaituzten  zerumuga berriak marraztea beharrezkoa da”. Eta gu ur handitako azken mezu eder honekin geratuko gara.

13.51 €tan liburua erosteko aukera duzue lotura honetan:  https://txipibooks.com/

 

 

Euskaldunak erdal komikietan ( eta VI) : euskaldun bat Boerren artean

Bigarren Boerren gerra garaian (1899-1902) girotuta dago Glenat argitaletxeak abuztu honetan kaleratu berri duen komikia. Les aventuriers du Transvaal seriearen lehen alea da L’or de Kruger izeneko liburua. Jarraitu aurretik azal dezagun Boerrak Hegoafrikako lurrak okupatu zituzten  herbeheretar jatorriko kolonoak izan zirela. Britaniarrek  kostaldeko kolonietan estutu zituztenean, tokiz aldatu eta Hegoafrikako barnealdean estatu propioak sortu zituzten XIX. mendean. Hala ere, Britaniar Inperioaren gosea aseezina zen eta Boerren errepublika berrien aurkako gatazka eta gerrak aurrerantzean ere ez zuten etenik izan.

Jean-Claude Bartollek idatzi duen gidoiaren buru Pit eta Ortzi  izeneko pertsonaiak agertzen dira. Estatubatuarra lehenengoa eta euskalduna bigarrena. Euskaldun bat 1900ko hegoafrikan aurkitzea zaila dirudi, baina euskalduna izateaz aparte, aldamenean far westeko zalditeriako kide ohi bat abentura-lagun izateak are eta gehiago zailagotzen du komikiaren sinesgarritasuna. Baina 1900eko Hegoafrikan dabilen euskalduna, far westeko zalditeriko kide ohi bat abentura lagun duena eta, horrez gainera, anarkista dena… eta Ortzi bezalako izen ezohiko bat duena, zinez, askoz ere sinesgaitzagoa egiten digu liburua. Seguruenik garai hartako euskaldun anarkista bakarra izan eta Hegoafrikara joan beharra ere! Txapel xume baten ordez 70. hamarkadako rock izar baten kizkur adats  luzeeekin marraztu du Ortzi Bernard Köllé marrazkilariak. Sinesgarritasun aukerak ez dira  gehiegi handitu.

Eta inor aspertu aurretik gaiaren harira azken puntua. Pit eta Ortzi bikote bitxiaren istorioaren hasi-hasieran britaniar gazte bat heriotzatik salbatu dute. Nor eta Winston Churchill!

Baina ze demontre… Comanche edo Blueberry bezalako klasikoen eragin nabarmena duen fikzio istorio honek ez du gehiegizko sinesgarritasunaren beharrik. Eta komiki klasikoen klabeetan ondo funtzionatzen duen  L’or de Krugerren heroiak  heroiak dira, eta far westeko paisaia tipikoa ordezkatuz Afrikako sabana luze eta zabala hedatzen da binetetan alderik alde.

 

 

 

 

Urrirako hiru lan berri kaleratuko ditu Harrietek

Uda, opor garaia gehienentzat, hala ere, badira ortulari arduratsuak  udazkeneko uztari begira lanean sasoi honetan dabiltzanak. Harriet Ediciones ortulari arduratsu horietako bat dugu, lanean topera 2018 urtea amaitu aurretik 5 album berri argitaratzeko asmoa baitauka eta jakin dugunez, urrirako (Getxoko azokarako) lehen hiru tituluak  prest izango ditu. Komikerin informazio jaso eta hemen eskaintzen dizuegu:

TOMOË  (Edizio  osoa):       Gidoia: Jack Manini Marrazkia: Tieko.

Japonia,  1461.   Hamabi  urte   dituela,  Sayok  bere  arrantzale   herrixkaren  suntsiketa   ikusten  du   Yoshinaka   pirataren  eskutik  eta  bere   familia  guztia  sarraskitu   ondoren  bahituta  eramaten   du.       Sayok  hainbat  gaitasun   bereziak  hartu  ditu   oinordetzan  bai  eta  Tomoë,   uraren  jainkosa  eta  gerlari   famatuaren  ezpata  ere…   Bi   mende  lehenago,  Yoshinaka   pirataren  arbasoak  eta   Tomoë  bere  amoranteak  Kyoto  hiriburua  bereganatu  eta  ospea  lortu  zuten.  Piratak  gerlari   ahaltsua  bihurtu  nahi  du  Sayo  berearekin  ezkondu  aurretik,  bikote    mitikoa  berraragiztatzeko   asmoarekin  eta,  Shogunaren  boterea  ahultzen  dituzten  talkez  baliatuz,  Kyotoko  jauna  izan.     Tomoë,  Uraren  printzesa  eta  Ezpataren  erreginaren  kondairan  oinarriturik,  JACK  MANINI   gidoilariak  eta  TIEKO  marrazkilariak  Ashikagako  shogunatoaren  azken  orduak  eta  Japonia   kaosean  murgildu  zuen  historia  azaltzen  digute  errealitatea  eta  fantasia  nahasten  diren   mundu  batean.

 

MUTUAREN  HITZA  (Edizio  osoa):       Gidoia: Laurent Galandon Marrazkia: Fréderic Blier

20.  hamarkadaren  amaiera.   Zinema  isila  izaten  jarraitzen  du   baina  bere  garapena  geldiezina   da.   Celestino  Noirt   gazteak,   probintzietako  bere  aitaren   notariotza  utzi  du  zinema   munduan  lan  egiteko  bere  ametsa   betetzeko  asmoz.   Parisera  iritsi   berria,  estudio  handi  baten   lortzen  du  lana,  dekoratzaile  gisa,   baina  bere  nahiak  bestelakoak   dira:  zuzendari  izan  nahi  du!       Klasikoak  zein  erotikoak   proiektatzen  dituen  zinema  txiki   baten  jabea,  Anatole  Fortevoixek   hartua,  bertan    Constance,  aktore   gazte  gor-­‐mutua  ezagutzen  du    zein  gidoi  bat  idatzi  duen  eta  irakurtzera  ematen  dion.       Lagunen  laguntzaz  eta  jabearen  platoa  ezkutuan  erabiliz,  bere  filma  egitera  ekiten  dio,   arriskuak  nabariak  badira  ere.     LAURENT  GALANDONen  gidoiak  eta  FRÉDÉRIC  BLIERren  marrazkiak  istorio  bihozbera  eta   sentikorra  eskaintzen  digute  industri  berri  hartako  lanbide  ezberdinak  erakusten  dizkiguna   eta  zinemaren  hastapenei  omenaldia  egiten  diena.

 

HASIERA  BERRI  BAT:   Gidoia: Gwénola Morizur Marrazkia: Marie Duvoisin

Lily   haurdun  dagoela  jakiten   du,  bere  bikoteak  musika   taldearekin  biran  ateratzen   dela  esaten  dion  egun  berean;   gainera,  Kanadatik  etorri  den   Baltasar  bere  iloba  zaintzea   eskatzen  dio.  Lily  inoiz  ikusi  ez   dun  mutikora  moldatzen   saiatuko  da,  baina  bere   gurasoen  banaketak  triste  eta   goibel  utzi  du  umea.   Bihozkada  batek  eraginda,   Parisera  doa   Baltasarrekin.   Bidean,  Jimmy,  kanpoaldeko   gazte  batekin  topo  egiten  dute.   Eta  bidaiak,  Pierrotengana  eramaten  ditu,  zakurraren  konpainian  bere  artaldea  zaintzen   duen  artzaina.  Arima  nahasi  hauek,  elkarrekin  aurkituko  dute  bizi-­‐poza  berria.     GWÉNOLA  MORIZURren  lan  bikaina,   sentikor  eta  hunkigarria;   bere  indar  nagusia  bere   umorean  datza  bai  eta  MARIE  DUVOISINen  marrazki  apartetan  ere,  pertsonaien  emozioak   bete-­‐betean  islatzen  dituztenak.

 

Zorroztasunaren eta kamustasunaren arteko dantza: Zubigileak

Zubigileak da Alfonso Zapicoren azken eleberri grafikoaren titulua.  Eduardo Madina PSOEko politikari ohia da, 2002an ETAren atentatu bat jasan zuena.  Jot down kultur aldizkariarentzat Fermin Muguruza elkarrizketatu zuen, eta elkarrizketa haren testigua Zapico ilustratzaile asturiarra izan zen. Madina eta Muguruzak hitz egiten zuten bitartean Zapicok koadernoan apunteak hartu zituen. Orduko elkarrizketaren eduki eta  inguruko gorabeheretan oinarriturik 200 orrialde inguruko komiki bat ondu du asturiarrak.

Zapicok,  estilo bizian elkarrizketaren puntu nagusiak aletzen dizkigu, grafikoki apunte naturalen izaera mantentzen duten marrazkien bitartez. Komikiak ondo islatzen duenez, elkar adeitasunezko  eta errespetuzko giroan garatu zen hizketaldia. Jot Downen agertu zen jatorrizko elkarrizketan pertsonaia bakoitzaren rola gordetzen zen bitartean, elkarrizketatuarena eta elkarrizketatzailearena, Zapicok bere lanean balantzaren orratza orekatu egiten du, komikiaren azalean nabarmentzen den bezala. Neguko erropetan babesturik paseoan agertzen dira lagun biak, aldamenean Zapico dutelarik.   Madina-Muguruza bikoteak protagonismoa partekatuago bat du komikian jatorrizko elkarrizketan baino.

Zapicok narratzailearen lanak hartzen ditu bere gain eta lehen pertsona erabiliz, hegaka doa pertsonaia batetik bestera, gai batetik bestera, bere hausnarketak kontu ezberdinen jostura bihurtzen direlarik. Esango nuke komikiaren gordiar korapiloa, liburuaren epizentroa, Eduardo Madinak pairatu zuen atentatu izugarria izan daitekeela. Atentatua nola gertatu zen zehatz deskribatu ondoren, “Absurduaren tranpa” izeneko hausnarketa-kapitulua eransten dio Zapicok “Ezin zaio logikarik bilatu logikarik ez duenari”… eta bineta-zuloan erortzen da egilea. Logikarik ez duenak ez du logikarik. Ez. Atentatu egilea, edo ustezko atentatu egilea, bost egunez torturapean izateak badu logikarik? Bai? Ez? Ezin jakin. Datua ez da komikiaren inongo atalean aipatzen.

Liburua anekdotaz anekdota doa aurrera. Pierre Frugoli eta Lucien Mattei sikarioek Monbarreko atentatua burutu zutenekoa, adibidez, gertaera Fermin Muguruzak kontaturiko anekdota baten bitartez ilustratzen du Zapicok. Atentatua izan eta gutxira Muguruzaren lagun bat atentatugileen atzetik irten eta bat harrapatu omen zuen… GALen atentatua izan zela argi geratu da, bai, hala ere, GAL zer zen ez da komikiaren inongo atalean aipatzen, eta Yoyesen afera xehetasun guztiekin aurrerago kontatzen dela ikusita, arraro xamar da halako hutsune bat.  Gaur badakigu Monbar hoteleko atentatua beste hotel batean, Donostiako Orlyn diseinatu zutela espainiar estatuko zenbait funtzionarioek. Izen propioak badakizkigu. Badakigu ere GALen atzean alderdi politiko bat izan zela. Ez al da arraroa Zubigileak egilearen zehaztasun falta kasu honetan? Puntu hau ez da datu garrantzitsuegia besterik gabe tinteroan uzteko?

Zorroztasun eta kamustasunaren arteko dantza da Zubigileak.

Hala ere, egileak haitzen artetik bere diskurtsoaren txalupa gidatzeko abilezia badauka eta azkenean aukeratu duen portura eraman du komikia. 200 orri inguruko eleberri grafikoa kalean da: Zubigileak. Zubiaren alde bateko zutabeak inpunitatearen lokatzetan ainguratuak dauden arren, zubia zutik mantentzen dela ematen du.