Bilboko Udalak hiriaren historiari buruzko komikia argitaratu du
Estudio Durerok udalaren enkarguz Bilboko historia biltzen duen komikia argitaratu berri du. Honela azaltzen du udalak bere webgunean: “Bilboko Udalak Bilboren historiari buruzko komikia argitaratu du, Hiriaren iraganaz ezezagun samarrak diren hainbat alderdi bilduz. Bilboko Udaletxerako bisita gidatuetan parte hartzen duten haur eta gazteentzako ikasmaterial osagarritzat diseinatuta, estilo alai eta atseginaz landu da, bisita gidatuaren edukia aberasteko moduko pasadizo historikoei arreta emanez. Horrela, Estudios Durero argitaletxeak osatu duen Bilboren historiari buruzko argitalpen berri honek Hiriaren historiari egindako errepaso atsegina eskaintzen du, gehien-gehiena Itsasadarreko ibai-bazterren inguruan, San Anton eta Ibeniko kaietako merkatari eta marinelen lehenengo Bilbo hartatik eta Bilbo Zaharreko zein Miribillako meatzarien oroitzapenetik hasi eta Hiriak Areatzara egindako lehen zabalgunera eta Abandorako jauziraino, bertan mamitu baitzen XIX. mendearen amaierako zabalkunde industrial eta finantzarioa… Eta apur bat aurrerago, Guggenheim Museoa, XX. mendearen azken laurdeneko errauts industrialetatik birsortutako XXI. mendeko Bilbo berriaren ikurra”
Farmazia Beltza argitaletxearen eskutik dator Zerocalcare italiar komikigile ezaguna Euskal Herrira. Antolatzaileen hitzetan, eta baita gure iritzian ere, gaur egungo italiar komikigintzaren erreferente handienetariko bat bera dugu.
Farmazia Beltza argitaletxeak italieratik zuzenean itzuli ditu bere liburu berrienak: ‘Hondamuinean’ (2018) eta orain aurkeztuko den bigarren liburua ere, ‘Hondamuinean : sei hilabete geroago’. Komiki berri honen aurkezpena apirilak 9an, 10:30etan izango da Komikigunean.
Aurkezpena zuzentzen Zerocalcare bera izango da eta berarekin Koldo Izagirre itzultzailea, Garbiñe Ubeda aurkezlea eta David Zapirain editorea izango dira.
Aurkezpen honetaz aparte, saio berezi bat antolatu dute Zerocalcarerekin hurrengo egunerako, apirilak 10erako, 10:30-13:30 bitarte, Komikigunean ere. Plaza mugatuak direnez izen-ematea derrigorrezkoa izango da komikigunea@gipuzkoa.eus helbidera idatziz.
Komikizaleek Wikipedian editatzen ikasteko tailerra antolatu dute Intxaurrondoko Kultur Etxean. “Wikilantegi” honen gidariak Igor Leturia, Iñaki Otamendi eta Aitzol Astigarraga izango dira.
Lekua eta ordua: Martxoaren 26ean, Donostiako Intxaurrondo Kultur Etxean, 18:30etatik aurrera .
Wikipedia euskaraz
Honela azaltzen dute bileraren asmoa:
Saio honen helburua euskarazko Wikipedia komikigintzari dagokionez osatzeko lanak martxan jartzea da. Denon artean Euskarazko Wikipediako komikigintzaren hutsune nabarmenenak identifikatuko ditugu eta behar duenak Wikipedia editatzen ikasteko aukera ere izango du.
“Parte hartzeko ez da komikigintzan aditua izan beharrik, Wikilantegian parte hartzen duten komikizale guztien ekarpenenekin Wikipedia hobetzen joatea baita asmoa. Eta Wikipedia editatzeko ohitura ez dutenei laguntza eskainiko zaie. Hasiberrien, noizean behin eta maiz aritzen direnen artean, Wikipediako atal hauek identifikatu eta landu nahi ditugu:
• Komikiarekin lotutako euskal egile, obra, aldizkari… historikoei buruzko artikuluak.
• Gaur egungo komikilari, komiki, argitaletxe… eta gainontzeko gaiei buruzko artikuluak.
• Mundu mailako komikigintzan erreferentzia diren egile eta obrei buruzko artikuluak.
Saioa doakoa eta irekia izango da, baina komeni da izena ematea, toki-aurreikuspenak egiteko. Intxaurrondo liburutegian edota 943 48 34 02 telefonora
Tupust! Donostian sortutako Euskal Herriko komikigileen kolektibo feminista da. Haien lanak euskaraz sortzeko asmoa dute eta kolektiboaren lehen emaitza Txalaparta argitaletxearen laguntzarekin kaleratu duten Ni izeneko liburua da. 20 egile parte hartu dute komiki horretan: Irati Eguren, Paula Estévez, Arrate Rodriguez, Maite Caballero, Danele Sarriugarte & Josevisky Larratxe, Maite Gurrutxaga & Irati Jimenez, Irati F.G. & Regina Salcedo, Nerea Unanua & Amaia Lekunberri, Txakur Gorria, Loinaz Lekuona, Maitane Gartziandia, Ainara Azpiazu Axpi, Eider Eibar & Miren Amuriza, Leire Urbeltz & Hedoi Etxarte.
Komikiaren aurkezpena Donostiako Komikigunean izango da martxoak 25ean eta leku berean komikiaren erakusketa zabalik izango da 29ra arte.
Itsasgora edizioakJose Angel Olabe marrazkilariak bere komikiak ekoizteko sortu duen zigilua da. Olabek, autoedizioaren bidetik beti, hiru liburu argitaratu ditu orain arte: La gloria impune, 1813: San Sebastian (2012),Donostia itxuraldatzen / distorsionando Donostia (2015), ilustrazio liburua hau eta San Sebastian, belle époque y otras historias (2017).
Orain 2012an argitaratutako La gloria impune komika euskaratu du Olabek Zigorgabeko loriarentitulupean.
1813 urtean Wellington dukearen tropa angloportugaldarrek Donostian eragindako erreketa eta triskantsak dira komikiaren gai printzipalak.
Komikia Donostiako liburudendatan eskuragai dago eta baita on-line erosteko aukera dago ondorengo loturetan:
Euskal Herriko komikigilerik beteranoena Eibarren bizi da eta 98 urte beteko ditu otsailaren 14 honetan. Julen Zabaleta Barrenetxea, “Yulen” ilustrazioari lotuta beti ibili izan da, oraindik ere marrazkigile oso aktiboa dugu eta Euskal Herriko txoko ezberdinak ilusio handiz marrazten jarraitzen baitu.
Hala ere Komikeri orriotan Yulenen izena aipatu behar badugu batez ere euskal komikigintzaren historian aintzindari bezala bete zuen lekuagatik da. Pan-pin aldizkariarekin kolaboratzen hasi zen, 1962ko urtarrilean eta horrela mantendu zen bi urtez, 1964ko abendura arte.
Pan-pin aldizkarirako pertsonai batzuk propio sortu zituen: Piru Laxterkari, Bixente Arrantzalea edo Xanti Eiztaria. Hala ere, aldizkariaren jarraipen ezak ez zuen pertsonaion garapenaren alde jokatu. 1964ko abendutik aurrera Pan-pin-ek Brugera etxeko istorioen eskubideak erosteari ekin zion eta kolaborazioa bukatu zen.
Euskal ilustratzaileen lanak erakusteko eskaparate bikaina bihurtu da Ilustrazioaren Txokoa. Aurretik Aieteko kultur etxean kokatzen den Ilustratzailearen Txokotik pasatu diren ilustratzaile eta komikigileen zerrenda luzea da: Iban Barrenetxea, Eider Eibar, Elena Odriozola, Antton Olariaga, Maite Gurrutxaga, Aitziber Alonso, Jokin Mitxelena, Estibalitz Jalón, Jon Zabaleta, Belén Lucas, Leire Urbeltz, Marrazioak topaketetako artistak, Asun Balzola, Iñaki Martiarena “Mattin”, Ainara Azpiazu “Axpi”, Concetta Probanza, Unai Zoco, Begoña Durruty, Dani Maiz, Lorena Martínez, Idoia Beratarbide,Tomás Hernández Mendizábal eta Iraia Okina. Orain Dani Fanoren txanda heldu da. Azken hogei urteetan eskuz sortutako ilustrazio eta komiki plantxek osatzen dute erakusketaren mamia. Martxoaren 10era arte izango da zabalik.
Donostian jaio zen Dani Fano. Bere traiektoria profesionala 80. hamarkadaren amaieran hasi zuen. Liburu ilustratzaile bezalaibilbide luzea du. 1989an Donostiatik ipuinetan ilustratu zuen Ereinentzat, bere lehen liburua . Ondoren beste argitaletxeen enkargu berriak heldu ziren, Aizkorri, Txalaparta, Elkarlanean…. Baina 90. hamarkadan zehar aldizkako argitalpenetan publikatu zituen bere lanak batez ere umore grafikoaren esparruan: Gara, Ardi Beltza, Kale Gorria, Elhuyar, Ipurbeltz… Garai berean Ikastolen Elkarterako material didaktikoaren atonketan kolaboratu zuen, Urtxintxa, Eleanitz, Txanela,Ttantxo, Txirritx eta Xango egitasmoak koloreztatuz.
Seguruenik bederatzigarren artearen inguruan eman ditu Danik ekarpenik bikainenak. 2005etik zuzentze-lanetan dihardu Xabiroin, Ikastolen Federazioak argitaratzen duen komiki aldizkarian. Xabiroi euskal komikigile askorentzat funtsezko erreferentea bihurtu da, aldizkarian argitaratzen dutenentzat, eta baita aldizkariaren inguruan biltzen diren lagunentzat.
Xabiroi aldizkariaren eskutik album pare bat argitaratu zituen bakarka TeleATOI: Kalabaza Haluzinogenoak, 2010ean, Anubis 3. 0: Arimaren pisatzea, 2012an eta Guillermo Gonzálezekin batera Kortsarioen Ostatua, 2015ean. H28 aldizkari saretirikoan ere parte hartu zuen aldizkari digitala iraun zuen bitartean (2015/2017).
Hala ere, gure ustez bere lanik luze, dotore eta monumentalena duda barik Migel Marmolen hamaika eta bat jaiotza izan da, 2018an Astiberrik argitaratutako Migel Marmol iraultzaile salvadortarraren bizitzaren komiki-kronika. Komikerin azpimarratu genuen, gure ustez 2018 urtean estatu mailan argitaratu diren eleberri grafiko artean onenetarikoa dudarik gabe. Seguruenik Ilustratzailearen Txokoko erakusketan komikia sortzeko jatorrizko plantxaren batzuk ikusgai izango direla.
Urtarrilaren 24tik 27ra Angulemako komiki jaialdi ospetsuaren edizio berri bat ospatu zen. Bederatzigarren Artearekin zerikusia duen edozer aurkitu dezakegu bertan, argitaletxe handi zein argitaletxe ertain zein argitaletxe txiki, bigarren eskuko azoka handia, erakusketak, komikigileak etab. Baina nork pentsatuko zuen Angulemara joan eta bertatik euskal komiki batekin bueltatuko ginatekela.
Komiki independiente eta alternatiboen karpan, Le Nouveau Monden, Bang etxeko lagunek aurkitu genituen eta guretzat oso pozgarria den berri bat eman zigun etxe horretako editorea den Stephàne Corbinaisek, Superpatata seriea euskaraz argitatzeari ekingo diotela.
Haurrak komikietara hurbiltzeko Bangekoek aspaldi Mamut bilduma abian jarri zuten , eta irakurle txikien adin ezberdinetara egokitutako komiki serieen ekoizpenean nabarmendu dira azken urteetan. Bilduma orokarra azpiserie ezberdinetan dago banandurik: irakurtzen ez duten umeentzat (+3), lehen irakurleentzat (+6) eta irakurketan aurreratuagoak diren umeentzat (+9)
Orain euskarara ekarri duten Superpatata seriea Mamut +6 azpibilduman kokaturik dago, hau da, sei eta bederatzi urte bitarte dituzten lehen irakurleentzat egokia den bilduman. Superpatata pertsonaiaren sortzaileaArtur Laperla dugu, eta seriearen bederatzi liburuetatik lehen alea da Angouleman eskuratu duguna: Superpatataren jatorria. Bartzelonan bizi den Esther López Epeldek izan du liburua itzultzeko ardura.
Oraindik Olentzero honetarako oparirik aukeratu ez baduzu eta azken orduko estresagaz itota bazabiltza, gogoratu komiki bat oparitzea aukera ezin hobea izan daitekela.
XXI. mendearen hasieratik, nobela grafikoaren kontzeptua gurean indarrez sartu zenetik, komikigintza batez ere helduen merkatu eremura begira bizi izan da. Azken urteetan komikiaren bidez edozein gaia jorratzeko aukera dagoela argi geratu da. Baina aldi berean komikiak helduen konkistara irten zirenetik, gazte eta umeen komikien hegala arras abandonaturik geratu zen. 2017an adibidez 29 komiki argitaratu ziren eta 29 horietatik lau baino ez ziren izan umeei zuzendutakoak.
Baina aurten panorama orekatuago bat ageri zaigu begibistan. Badira ume eta gazteentzako hainbat komiki. Komikipediako zerrenda begiratzea besterik ez daukazue. Aurtengo 25 komikien hartean 10 bat behintzat badira umeentzat ezin baino aproposagoak direnak. Aipatuko ditugu batzuk: Waluk, Ana Miralles eta Emilio Ruizen lan ederraren bigarren alea Astiberrik argitaratu duena edo baita Jordi Bayarrik Zientzilariak bildumaren barne kaleratutako bostgarren alea: Aristoteles. Ikastolen ElkarteakHaur Besoetakoaren bigarren alea , Xanbi eta Unai Iturriaga HBren abentura mamitsuekin aurrera darraite . Hala ere Harriet etxea berriz ere, guztien buru jarri da kopuruaren aldetik. Kaleratutakoen komikien artean adin guztietarako komiki bikainak aurkituko dituzue. Eta guztien artean, euskal komikigintzaren aspaldiko klasikoa izan arren, berehalako arrakasta lortu du Mintxok gure etxeko gaztetxoen artean.
Ipurbeltzeko klasiko bat izan zen Mintxo. Miguel Berzosak sortu zuen, eta 1977-1983 artean argitaratutako istorio denak argitalpen batean bildu ditu orain Harriet argitaletxeak.
Ikuspegi panoramikodun abentura epikoak baino gehiago
Harriet argitaletxeak zazpi album berri kaleratuz bukatuko du urtea. Azken bi urteetan diferentzi handiz album gehien kaleratu dituen editorea Harriet ediciones izan da, eta euskal komikigintza osoaren historian epe oso labur batean argitaletxe emankorrena izatera iritsi da. Aurten editatutako komiki bikain bat aukeratu dugu ondorengo lerroetan aztertzeko. Tomoë
Jack Manini gidoigileak fikzio istorio bat benetako historiaren barne kokatu du. Komikia komikia denenetik asmatutako formula da, milaka aldiz frantses formatuko albumetan erabilia izan dena. Hau honela bada, historia eta istorioaren arteko mugak irakurleak berak bereizi beharko ditu. Baina “behar” esan dugu? Ez,ez da beharrezkoa eta irakurleak jakina, ondo jositako trama bat jarraitzea besterik ez du nahi izango, seguruenik. Informazio osoago bat jasotzeko atzekaldeko dossierrera jotzea besterik ez du behar.
Letra handiz idatzitako historia kasu honetan XV. mendeko Japoniara garamatza, Inperioko hiriburua den Kiotora hain zuzen, Japoniako historiak izan duen garairik ekaiztsuenaren atarira. Orduko agintari militar nagusia Xoguna zen, aspaldian sortutako titulua eta teorian Enperadorearen zerbitzura zegoen kargua, baina mendeen poderioz erabateko botere politikoa bere gain hartu zuena. Baina hala ere leinu boteretsuen tirabirek Xoguna kolokan jarri zuten XV. mendearen hastapenetan eta komikiaren bigarren atalean azaltzen denez gatazkok Xogunatoaren amaiera ere ekarri zuten. Komikiaren bigarren ataleko kontuak hemen azaltzea ez da spoiler lanetan ibiltzeagatik, jakina, komikiaren trama, letra txikitan saretzen den idatzitako istorioa, askoz eta konplexuago eta aberatsagoa baita. Beraz komikia zabaltzea eta astiro eta ondo irakurtzea merezi du.
Ez da beharrezko historia edo istorioa, eta bien arteko bereizketa eta loturen arteko gora-beherataz gehiegi mintzatzea beraz, Tieko ilustratzailearen marraztutako bineta eder eta zehatzez gozatzeko. Tieko okzitaniar marrazkilaria, estiloaren aldetik album frantses errealistaren norabidean kokatzen da bete-betean, hala ere, Japoniako marrazketa tradizionaleko zenbait ezaugarrietan arreta jarri du, izan ere zertzelada nipondar txikiz zipriztindu du albumaren hainbat orri. Zer esanik ez azalean erabili duen olatuaren gaiari buruz. Olatu erraldoi baten itzalean kokatu ditu komiki honetako protagonista den Tomoë eta honen antagonista den Yoshinaka pirata, azken hau bigarren plano batean. Olatuaren irudia Kanagawak olatu handiaren erreplika zehatza dugu. Gaur egun ikonikoa bihurtu den olatua XIX. mendean sortu zuen artista japoniar batek, Hokusaik, ez da beraz komikiaren narrazioa girotuta dagoen garaikoa, baina Japoniako tradizioan txertatutako indar handiko elementu bat izanik, egileek naturaltasunez erabili dute. Komikien historian, hala ere, ez da Hokusairen irudi bat eszena apaingarri gisa erabiltzen den lehen aldia, Hergé berak erabili baitzuen aspaldi maisu-lantzat jotzen duten Loto urdina albumaren barne (opio erretzeko aretoko hormetako batean).
Tiekok marrazkeran erakusten duen maisutasuna goia jotzen du akzio irudietan, batez ere taldekoetan, komikian zehar hain ugariak diren bineta panoramiko zabal eta zapaletan. Eta Japoniako manga klasikoaren aurrean Europako BDak abantailarik badauka hauxe da nagusietako bat, binetak antolatzeko espazioaren zabalerak egileei eskaintzen dien askatasuna.
Marrazkilariaren trebezia erakusteko aukera ugari eskaintzen ditu Jack Maniniren gidoiak, batez ere goreneko une epikoetan. Une epikoak eta une fantastikoak uztartzen dira beste momentu batzuetan, naturaz gaindiko indarrek istorioaren norabidea aldatzen dutenean, adibidez, Eguzki Jainkosaren brontzesko ispilu magikoaren lapurketa gertatzen denean. Yata No Kagami izeneko ispilua japoniar inperio-etxeko sinboloa da eta lapurraren gainean erortzen da bapatean ispiluaren madarikazioa. Hala ere, orriari buelta eman, eta gure begietarako oparia, xehetasun osoz marrazturik akaso komikiaren orri ederrenak aurkitzen ditugu . Erabakigarria izango den batailaren aurreko unea da, epika fantastikoa umore errealista puntu batekin ontzen da, borroketan zaildutako gudaria kaka-aldian denen begibistan agertzen denean. Irakurketan aurrera eginez nekazarienganako nobleek zeukaten mespretxua garbi adierazten duen pasartea dator. Beraz Tomoë abentura hutsa baino gehiago dela konfirmaturik dago, ikuspegi zabaleko abentura epiko eta ederraren albotik badabil jira biran bigarren kontakizun bat, gizakia bere arruntasunean deskribatzen duena.
Tomoë,Harriet Edicionesen standean aurkituko duzue Durangoko azokan azken urteetan argitaratutako bere nebarreben parean.
